بهداشت ورزشي
بهداشت ورزشي چيست؟
به وجود آوردن شرايط و عواملي را گويند كه در نتيجه آن ورزشكاران بدون هيچگونه آسيب ديدگي شروع به ورزش كنند و در حين و بعد از ورزش احساس هيچگونه ناراحتي نكنند. ورزش اصول بهداشتي خاص خود را دارد كه رعايت آنها از بروز عواقب خطرناك جلوگيري مي كند و مهم است بدانيم چگونه ورزش كنيم تا بتوانيم براي كارهايي كه در آينده بايد انجام دهيم توانايي داشته و آسيب كمتري ببينيم و زود خسته نشويم.
هدف از رعايت بهداشت ورزشي، پيشرفت پرورش و تامين سلامت دانشجويان و ورزشكاران مي‌باشد و آن شامل سلامت جسمي، فكري، اجتماعي و رواني است. كساني كه تربيت بدني و ورزش از برنامه هاي هفتگي و ماهانه آنهاست مسئوليتي بزرگ برعهده دارند. به طوري كه علاوه بر توجه دادن ورزشكاران و دانشجويان خود به رعايت بهداشت بايد خود نيز به امر بهداشت ورزشكار و دانشجوي خود توجه بيشتري نشان دهند.
د اين جا توجه ورزشكاران را با اصول بهداشتي كه در زمان فعاليتهاي ورزشي بايد رعايت كنند جلب مي نمائيم ؛
1- موضوع اساسي اين است كه چگونه ورزش كنيم تا بتوانيم براي كارهائي كه در آينده بايد انجام دهيم توانائي داشته باشيم و كدام رشته از ورزش را انتخاب كنيم تا به بدن ما صدمه اي وارد نشود وقتي به فعاليتهاي ورزشي مي پردازيد و عمل تعريق براي تنظيم درجه حرارت بدن فعال مي شود پس از اتمام ورزش و فعاليت، بخشي از مواد زائد عروق بدن بر روي پوست باقي مي ماند كه بايد از سطح پوست بدن پاك شود. بنابراين دانشجويان بايد حتي الامكان سعي كنند كه بعد از فعاليتهاي بدني و ورزشي براي حفظ و رعايت بهداشت پوست بدن خود، استحمام كنند و با آب و صابون بدن خود را خوب بشويند و سپس خشك كنند. به ويژه بايد مواظب باشند كه بعد از ورزش با بدني كه بوي عرق مي دهد در كلاسهاي درس حاضر نشوند.
در شست و شو و استفاده از صابون نبايد زياده روي كرد و بيش از اندازه از آن استفاده كرد زيرا اين امر سبب از بين رفتن چربي طبيعي پوست بدن مي شود و چون چربي طبيعي بهترين عامل حفاظت پوست بدن مي باشد با اين عمل پوست بدن خشك و زير مي شود. براي افرادي كه هر روز بدن خود را شست و شو مي دهند دوش آب گرم بعد از ورزش به منظور پاك شدن عرق بدن كافي مي باشد.
2- بعد از فعاليتهاي ورزشي، سعي كنيد كه لباسهاي ورزشي را بشوئيد و زير نور آفتاب خشك كنيد در صورتي كه به اين امر توجه نكنيد و لباسهاي ورزشي و آغشته به عرق بدن را در جاي نمناك و كم نور قرار دهيد محيط مناسبي براي رشد قارچ خواهد بود و بعد از استفاده مجدد لباسها به بيماري پوستي پارچي مبتلا مي شويد.
اگر جورابهاي شما پس از مدتي استفاده به اين نوع قارچها آلوده شود قارچها به سرعت به پاها و انگشتان پاي شما منتقل مي شوند و چون لاي انگشتان پا محل مناسبي براي رشد و توسعه اين نوع قارچها است لذا اين انگشتان به بيماري قارچي مبتلا مي شوند. براي جلوگيري از اين امر حتماً بايد پس از ورزش جورابها و لباسهاي خود را با آب گرم شسته و در مقابل نور آفتاب قرار دهيد. سعي كنيد هنگام ورزش از جورابهاي نايلوني يا الياف مصنوعي كمتر استفاده نمائيد استفاده از جوراب نخي يا الياف طبيعي بهتر است. در صورتي كه به اين عارضه دچار شديد سريعاً به پزشك بيماريهاي پوستي مراجعه كنيد.
3- كفش يكي از عوامل و وسائل مهم راه رفتن، دويدن، كوهپيمايي، و ورزشهاي مختلف مي‌باشد و كفش مناسب و استفاده آن از اهميت بسزايي برخوردار است در خريد كفش بويژه ورزشي توجه بيشتري نشان دهيد و سعي كنيد كفش نه كوچك باشد نه بزرگ بايد به صورتي باشد كه پا در آن به راحتي قرار گيرد و دويدن با آن راحت باشد زيرا كه در ورزش بويژه دو ميداني، پرش و كليه حركات بدني كه نياز به تحرك و جنبش دارد كفش نقش اساسي را بازي مي‌كند. چنانچه در پرش به صورت صحيح بايد پس از فرود با پنجه هاي پا فرود بيايند در صورتي كه ناخنهاي پا بلند باشد صدمه زيادي به انگشتان پا مي زند و باعث خون مردگي و يا خون ريزي اطراف ناخن مي شود بويژه اگر كفش كوچك باشد و تنگ اين ناراحتي دو چندان مي گردد. همچنين كفشهاي بزرگ و گشاد در دويدن و جهش ها باعث ايجاد صدمات پيچ خوردگي پا و يا دررفتگي مي‌شود. استفاده از كفشهاي ميخ دار بر روي آسفالت يا سالن هاي بازي غيربهداشتي است و ايجاد ناراحتي بويژه در ساق پا و كمر مي كند. از اين رو سعي شود در سالنها از كفش هاي كتاني يا ورزشي كه كف آنها لاستيك يا مواد مشابه به صورت شياردار استفاده شود. استفاده از كفشهايي كه باعث از بين رفتن يا ايجاد صدماتي در قوس عرضي و طولي پا مي شود مناسب نيست و نبايد استفاده شود. در ورزشهاي مانند بسكتبال و كشتي حتماً بايد از كفشهاي ساقه بلند استفاده كرد چون در اين ورزش ها صدمات مچ پا زياد مي باشد كه با اين امر از اين صدمات جلوگيري بعمل مي آيد.
4- كساني ورزش مي كنند بويژه ورزشكاران بايد بدانند كه در بدن آنها منابع و مراكز چركي وجود نداشته باشد زيرا در زمان فعاليت و ورزش گردش خون تسريع پيدا مي كند و در اثر بودن منبع چركي مانند دندان چركي و يا لوزه چركي اين چرك از طريق خون به قلب راه پيدا مي كند و باعث صدمات اركاني مي شود و در درازمدت رماتيسم قلبي براي افراد ايجاد مي كند با اين سبب اطلاع از اين منابع و در جهت از بين بردن آن امريست ضروري ـ ناراحتيهاي چركي از قبيل لثه چركي، يا سينوزيت و ... باعث پيدايش بيماريهاي عفوني قلب و يا ناراحتيهاي كليوي مي شود كه عواقب بدي را بدنبال خواهد داشت.
5- استفاده از لباسهاي مناسب ورزشي از قبيل پيراهن، شورت، گرمكن شلوار و در بعضي مواقع ساق بند، زانوبند، ضروري است و باعث راحتي ورزش كنند در هنگام ورزش مي شود. استفاده از لباسهاي پلاستيكي و شمعي يا مشابه بويژه در هنگام دويدن و يا ورزشهاي سنگين مناسب نيست اكثر كساني كه اين لباسها را مي پوشند براي تعريق زياد است و اين عمل صحيح نمي باشد زيرا پوشيدن اين گونه لباسها از تبخير سطح پوست و در نتيجه خنك شدن بدن جلوگيري مي كنند و خستگي زودرس به انسان دست مي دهد. براي رعايت بهداشت بهتر است از لباسهاي نخي و مشابه آن استفاده كنيم. سعي كنيد در هنگام ورزش از حوله خودتان استفاده نماييد و پس از استفاده آن را بشوئيد. استفاده از حوله و لباسهاي ديگران غيربهداشتي است و براي استفاده مكرر باعث ايجاد بيماريهاي پوستي مي شود و همچنين لباسها و حوله خود را به طور مكرر به ديگران ندهيد چرا كه براي آنها هم بهداشتي نيست.
6- محل ورزش و تمرينات بايد مطابق اصول بهداشتي، چه از نظر نور، سرمايشي و گرمايشي باشد. بهتر است فعاليتهاي ورزشي در محيطهاي باز باشد در صورتي كه در مكانهاي سرپوشيده بود بويژه در فصل تابستان بايد هواي كثيفي كهبه علت دويدن افراد و تعرق و ديگر فعاليتها بوجود آمده به طريقي تهويه گردد يا پنجره ها باز و هواي پاك داخل شود يا بوسيله دستگاههاي تهويه هوا عوض شود. در بهره برداري از اين اماكن بايد گنجايش و ظرفيت آن را در نظر گرفت. در هنگام ورزش كردن در زمين يا سالن ها دقيقاً به موانع و خطراتي كه امكان دارد پيش بيايد توجه كنيد و از برجستگي و يا فرو رفتگي هاي محيط بازي اطلاع داشته باشيد و سعي كنيد براي هم نوعان و همبازيهاي خود خطري ايجاد نكنيد. هنگام استفاده از ابزار و وسائل ورزشي هوشيار باشيد و چگونگي استفاده آن را بدانيد تا از مدت ورزش كردن خود لذت ببريد.
7- نكاتي را كه در هنگام ورزش بايد رعايت كنيد :
- سعي شود ورزش در هواي آزاد و بدون آلودگي انجام شود.
- هنگام ورزش و بازي بايد از لباسهاي مناسب و لازم همان رشته ورزشي كه انجام مي‌دهيد استفاده نمائيد.
- هرگز لباسهاي معمولي و روزانه خود به ورزش نپردازيد.
- پس از ورزش نبايد در جريان هواي سرد قرار بگيريد توجه داشته باشيد كه در هر حال بدن شما عرق كرده اگر در مقابل جريان باد قرار بگيريد سريعاً دچار سرماخوردگي و يا ناراحتيهاي كليه يا اصطلاحاً كليه ها به سرما خوردگي دچار مي شوند.
- سعي كنيد ورزش و تمرينات را با توجه به فصل انجام دهيد. اگر در فصل گرما هستيد ورزش ها و حركات را سبك و ملايم و با فاصله انجام دهيد اگر در فصل سرما هستيد حركات و تمرينات را پي در پي و به تندي انجام دهيد.
- از نوشيدن آب يا آشاميدني بسيار سرد و يخ به مقدار زياد بپرهيزيد و سعي كنيد در هنگام ورزش با مقدار كمي آب يا آشاميدني ورزش را ادامه دهيد ليكن بعد از ورزش خوردن نوشيدن بويژه بعد از استحمام نوشيدني گرم بلامانع است.
- پس از پايان تمرينات و ورزش در صورتي كه بدن خسته بود بهتر است بلافاصله دوش آبگرم بگيريد تا از كوفتگي عضلات جلوگيري نمائيد و شما را براي خوابي راحت آماده كند.
تغذيه و ورزش
تغذيه صحيح بايد از روز قبل از تولد (در جين مادر و بوسيله مادر) آغاز شود مقدار و نوع غذاهائي كه در ورزش و فعاليتهاي مختلف بدني مصرف بشود در قدرت ، سرعت، استقامت و ... به طور كلي در رشد ذهني و جسمي موثر مي باشد. عمل تغذيه پنج كار اساسي را در بدن انجام مي دهد.
1- تعادل فيزيولوژيكي دستگاههاي مختلف بدن را تامين مي كند.
2- نيروي لازم براي فعاليتهاي جسمي و ذهني را فراهم مي كند.
3- مواد لازم براي ترميم و جايگزين كردن بافتهاي فرسوده را تامين مي كند.
4- نيازهاي بافتها را براي رشد برآورده مي كند.
5- براي فعاليتهاي ورزشي و ايجاد قدرت ـ استقامت تامين انرژي مي كند.
مواد غذايي داراي گروه بندي به شكل زير مي باشد :
1- پروتينها مانند (گوشت گاو، گوسفند، مرغ، ماهي، تخم مرغ و حبوبات)
2- كربوئيدراتها (مواد قندي و نشاسته اي نان ، بعضي از حبوبات، سيب زميني و سبزيجات)
3- چربيها مانند (شير، كره، خامه، روغن نباتي، روغن حيواني گروه لبنيات)
4- مواد غذايي كه داراي ويتامينهاي مختلف هستند.
غذاي مناسب در فعاليتهاي ورزشي قدم اول براي رسيدن به آمادگي جسماني مطلوب مي باشد.
چگونگي استفاده از مواد غذايي در ورزش و فعاليتهاي حركتي
1- پروتئين و ورزش
از آنجائي كه ورزشكاران مي دانند كه چربي شامل كالري زياد است و در ورزشهاي مختلف بدن نياز به كالري بيش از حد معمول دارد و چون هر يك گرم چربي حدود 9 كالري و هر يك گرم پروتئين حدود 4 كالري توليد مي كند به همين دليل معمولاً براي جلوگيري از ازدياد وزن از خوردن چربي احتراز مي كنند.
هرگاه شهرت غلط قند را در ازدياد وزن به اين موضوع اضافه كنيم فقط مواد پروتئيني باقي مي‌ماند و همه جا و در هر مجلسي صحبت از مزاياي خوردن پروتئين (به ويژه مواد گوشتي) براي ورزشكاران است حتي مربيان ورزش و ورزشكاران تصور مي كنند كه چون عضلات از پروتئين ساخته شده پس پروتئين در ارتباط مستقيم با سلامتي ورزشكار تلقي مي شود و به نظر آنان بهترين نوع رژيم غذائي براي تناسب و تعادل وزن، افزايش مصرف پروتئين و كاهش چربي و قند است. غافل از اينكه گوشت يكي از مواد پروتئين شامل مقدار زيادي چربي است و در واقع خوشمزگي گوشت به خاطر چربي مي باشد و رژيم پروتئين موردنظر آنان در واقع رژيم پروتئين و چربي است اما علي رغم اين موضوع ورزشكاران با اين رژيم وزن كم مي كنند.
به چه علت اين اتفاق پيش مي آيد؟ به علت اينكه چربي هضم غذا را به تاخير انداخته و سيري دير يا پيش مي آورد و علت دوم اينكه مصرف زياد پروتئين آب بدن را كم مي كند و مقدار زيادي از وزن از دست رفته در حقيقت افت آب بدن است كه بلافاصله با خوردن آب مجدد اين كمبود جبران مي شود. اما انتقادي كه به اين شيوه كاهش وزن ورزشكاران وارد مي شود اين است كه اين رژيم باعث كمبود قدرت و ضعف عضلاني مي شود. چرا كه منابع ايجاد كالري در بدن چربي، قند و پروتئين است و تعادل بين استفاده اين مواد هميشه ضروري و لازم است و بدن انسان به هر سه ماده نياز دارد و كبد انسان به قدري نسبت به اين موضوع حساس است كه اگر غذاي نامتعادل صرف شود بلافاصله با تبديل يكي به ديگر تعادل لازم را برقراري نمايد كبد در حقيقت خنثي كننده زياده رويهاي غذائي ماست و نياز بدن را بهتر از خود ما تشخيص مي دهد و در كبد قند به پروتئين و پروتئين به قند و هر يك از اينها به چربي قابل تبديل است ولي چربي به هيچ چيز ديگر تبديل نمي شود.تنها راه از دست دادن چربي سوزاندن بويژه حركت جنبش و ورزش است پس استفاده ناصحيح از مواد غذائي به اين صورت است كه در هر رژيمي از غذاي متعادل شامل مقادير لازم پروتئين و قند و چربي و ساير مواد ضروري استفاده شود.
ورزش عامل تقويت جسم و جان انسان بوده و او را در برابر حوادث و فشارهاي مختلف زندگي مقاوم مي سازد.
ورزش و فشارهاي زندگي
استرس يا فشار رواني يك پديده مهم و اجتناب ناپذير در زندگي انسان محسوب مي شود. به خصوص در جهان امروز كه سرعت تغيير و تحولات در زندگي بشر بيشتر از زمان گذشته است از اين رو ايجاد فشار به هر دليل كه باشد مي تواند يك حالت تنيدگي و نابساماني روحي در شخص به وجود آورد.
ورزش عامل تقويت جسم وجان انسان بوده و او را در برابر حوادث و فشارهاي مختلف زندگي مقاوم مي سازد. طبيعي است كه ورزشكاران و پهلوانان با ايمان به خاطر داشتن روح قوي و نيرومند، بهتر از ديگران با مشكلات و فشارهاي مختلف زندگي دست و پنجه نرم مي كنند و به محض پيش آمدن هر حادثه ناگوار به زودي تسليم نگشته و به زمين نمي خورند بلكه ايمان و توانايي جسماني را به هم آميخته و چون كوه محكم و استوار پا برجا مي ايستند و مقاومت را پيشينه خود مي سازند. ازطرف ديگر افرادي كه به فعاليتهاي ورزشي مي پردازند لااقل در چند ساعتي كه مشغول ورزش هستند مشكلات و ناراحتيهاي زندگي را فراموش كرده غبار غم از چهره آنان زدوده مي شود و شادي و نشاط جايگزين آن مي گردد بنابراين پرداختن به ورزش و كسب آمادگي بدني يكي از بهترين روشهاي مصون ماندن از استرس و فشارهاي رواني است.
نقش ورزش در ايجاد روابط سالم اجتماعي
در ورزش همه نژادها و ملتها با هم سرود برادري و برابري سر مي دهند در حيطه ورزش واژه اغنياء و فقرا رنگ مي بازد به طوري كه در تحقيقات مختلف نشان مي دهد كه اكثر قهرمانان بزرگ ورزش از اقشار متوسط و پايين جامعه مي باشند. برگزاري مسابقات ورزشي موجب توسعه روابط فرهنگي و اجتماعي بين ملتهاي مختلف مي شود و در قالب آداب و رسوم اجتماعي و فرهنگي در جشنها مراسم و اعياد ملي موجبات تقويت ارتباط و دوستي بين مردم و اقشار اجتماعي در هر يك از جوامع را فراهم مي كرده است.
به اين ترتيب اقشار مختلف مردم از طريق ورزش مي توانند با همديگر ارتباط و تماس داشته و با آگاهي از خصوصيات ، تواناييها ، فرهنگ و آداب و رسوم يكديگر به برقراري و توسعه روابط اجتماعي و ايجاد ارتباط سالم با يكديگر بپردازند.
ورزش كمك مي كند تا نوجوانان و جوانان از خود محوري و فردگرايي بيرون آيند و در نتيجه به آساني با ديگران روابط برقرار نموده و از اثرات مثبت آن استفاده نمايند.
ورزش به آنان مي آموزد كه با مسئوليت پذيرفتن در بازي ها بايد در فرداي زندگي و جامعه خود مسئولانه برخورد نموده و تعهد و مسئوليت اجتماعي را هرگز فراموش ننمايند و براي ايجاد روابط سالم اجتماعي در تلاشي هماهنگ با ديگران فعاليت كنند.
ورزش راه مناسبي براي ورود افراد به اجتماع است زيرا با ورزش بسياري از درسهاي زندگي اجتماعي در ميدان عمل فرا گرفته مي شود و با كسب مهارتهاي لازم قدرت برقراري روابط آسانتر مي گردد.
مصرف غذاهاي چرب
مصرف غذاهاي پرچربي زمينه مناسب تري براي مبتلا شدن به بيماريهاي قلبي فراهم مي آورد مصرف اين گونه غذاها باعث رسوب مواد چربي در رگهاي خوني مي شود. اين رسوب چربي مقاومت رگها را افزايش مي دهد و نهايتاً منجر به افزايش فشار خون مي شود مصرف بيش از حد نياز اين غذاها باعث تصلب شرايين و گرفتگي مويرگها مي شود زياده روي در خوردن غذاهايي مثل گوشت گوسفند و انواع چربيهاي حيواني باعث مي شود كه سطح كلسترول خون بالا رود و شخص را مبتلا به بيماريهاي قلبي كند. براي جلوگيري از اين كار رژيم غذايي ساده و پرهيز از مصرف غذاهاي سرخ كرده و چرب موثر است.
ورزش و مصرف دخانيات
هر چند ورزش و تحرك جسماني باعث تقويت دستگاه عضلاني بدن و توانمندتر شدن جسم مي شود افزايش توانمندي و توسعه قدرت و استقامت عضلاني بدن اثري در كاهش مصرف سيگار ندارد و از علاقه فرد به اين ماده مخدر نمي كاهد.
ولي از آنجا كه مصرف دخانيات سبب كاهش توانمندي بدن خصوصاً كاهش استقامت عمومي و قلبي ـ ريوي مي شود و توان جسم را در انجام فعاليتهاي استقامتي كاهش مي دهد افرادي كه ورزش مي كنند و مجبور به رقابت با حريف اند مصرف سيگار و يا اساساً علاقه به مواد مخدر در آنها به سبب نيازشان به قدرت بدني بالاتر كمتر است. يافته هاي علمي نيز اين موضوع را تاييد مي كند كه به نسبت ساير افراد جامعه مصرف مواد مخدر در قشر ورزشكار و به طور كلي كساني كه به واسطه مسائل شغلي بيشتر جسم خود را درگير فعاليت مي كنند كمتر است.
خلاصه اينكه انجام اعمال ورزشي در مصرف نكردن يا كاهش مصرف سيگار به منظور افزايش قدرت بدني اثر رواني دارد و هنوز اطلاعات معتبري دال بر رابطه معكوس بين افزايش قدرت بدني و ميل نداشتن به سيگار از لحاظ فيزيولوژيكي وجود ندارد.
نقش حياتي آب در بدن
پس از اكسيژن آب مهمترين عوامل حياتي انسان و حيوان است انسان مي تواند بدون غذا 5 هفته بيشتر زنده بماند ولي بدون آب حداكثر فقط براي چند روز مي تواند ادامه حيات دهد. به طور دقيق مدت زماني كه شخص مي تواند بدون آب زندگي كند بسته به مقدار آبي است كه به صورتهاي مختلف در اين مدت زمان بدنش از دست مي دهد. به طور مثال كسي كه در آفتاب سوزان صحرا مي دود يا راهپيمايي مي كند آب بدنش با چنان سرعتي از دست مي رود كه ممكن است در كمتر از 24 ساعت در اثر بي آبي بميرد.
اولين علائم كم شدن آب بدن به ويژه در فعاليتهاي ورزشي طولاني ضعف، خستگي، تشنگي و خشكي دهان مي باشد و اگر اين فعاليت ادامه داشته باشد يا به سببي به شدت اين امر بيافزاييم كم شدن وزن بدن و اختلالات رواني و مغزي پيش مي آيد در اين دوران شخص محوج، ترشرو، عصباني و پرخاشگر مي شود گونه هايش بي رنگ و لبهايش خشك و آبي رنگ ، قابليت كشش و نعطاف و لطافت پوست كم مي شود چشم ها گود مي افتد مقدار ادرار خيلي كم و وزن مخصوص ادرار زياد مي شود يعني غلظت آن بالا مي رود و بالاخره در عين كه نبض هنوز مي زند و گردش خون جريان دارد تنفس مشكل مي شود. حجم خوم به سبب از دست دادن تدريجي آب موجود در داخل سلولها تا قدرت زيادي ثابت مي ماند و به موازات از دست رفتن آب سلولها ، سيستم اعصاب نيز تحت تاثير خشكي قرار گرفته و اولين قسمتي است كه تغييرات محسوسي در فعاليت آنها ايجاد شده و مختل مي گردد.
در حدود 65-55 درصد وزن بدن هر فرد را آب تشكيل مي دهد و مقدار دقيق آب در بدن هر فرد وابسته به مقدار چربي موجود در بدن است هر چه چربي موجود در بدن بيشتر باشد مقدار آن بدن كمتر است در مدت يك بازي فوتبال يك بازيكن ممكن است در حدود 7 كيلوگرم وزن كم كند كه قسمت عمده آن آب است اين كم شدن آب بدن در مدت كوتاهي بايد جبران شود. زيرا يك شخص سالم و عادي فقط مي تواند معادل 10-5 درصد وزن بدن كاهش آب را تحمل كند بدون اينكه علايم خشكي در بدن ظاهر شود مشروط بر اينكه خيلي زود كاهش آب جبران كند. از دست رفتن آب بدن بر چند صورت انجام مي گيرد :
1- از طريق ادرار : برخي اشخاص به طور طبيعي مقدار ادرارشان كم است در صورتي كه برخي ديگر در هر 24 ساعت داراي ترشح ادرار زيادي هستند حجم ادرار منعكس كننده عادت اشخاص به خوردن آب است. اشخاصي كه آب زيادي مي نوشند بيشتر ادرار مي كنند.
2- از طريق تعريق : عرق كردن وسيله ديگري است كه از آن طريق نيز مقداري حرارت بدن از دست مي رود. هر وقت كه ميزان فعاليتهاي ورزشي زياد شود و در مواقعي كه شرايط محيط ايجاد ناراحتي و گرما كند حرارت در بدن ايجاد شده و اين حرارت موجب عرق كردن مي گردد و مقدار زيادي از آب بدن كاسته مي شود.
3- از طريق تنفس : خارج شدن هوا از بدن در موقع تنفس به طور متوسط براي هر نفر در روز حدود ليتر آب بدن را مصرف مي كند. به هنگام فعاليتهاي ورزشي به ويژه در دوهاي استقامت و ورزشهاي طولاني در نتيجه افزايش فعاليتهاي تنفسي بدن مقدار آب بيشتري را از طريق مجاري تنفسي از دست مي دهد. در ارتفاعات كوهستاني نيز كاهش آب بدن شديد مي شود. رقيق بودن هوا و كمي تراكم اكسيژن در هوا در ارتفاعات بيش از 2500 متر موجب افزايش تعداد دفعات تنفسي و عميق شدن آن مي شود. به علاوه رطوبت مطلق هوا در ارتفاعات زياد كاهش مي يابد و چون هوائي كه در موقع تنفس خارج مي شود از رطوبت اشباع شده است. لذا مقدار آبي كه از طريق مجاري تنفسي در ارتفاعات از دست مي دهد زياد مي باشد. بهترين علامت نياز بدن به آب احساس تشنگي است البته در مواقعي كه انسان سالم باشد. نوشيدن آب زياد معمولاً ضرري ندارد مگر در مواردي كه تشنگي غيرطبيعي و مداوم باشد كه بايد تحت مراقبت پزشك قرار گرفت.
در شرايط هواي گرم و فعاليتهاي ورزشي سخت و طولاني است ممكن است در هر ساعت حتي يك ليتر آب نوشيد و با اين همه باز هم احساس تشنگي كرد. اين امر علامت خاص براي غيرطبيعي بودن بدن نمي باشد.
زمان مصرف غذا قبل از تمرين ورزشي
حداقل سه ساعت قبل از تمرين غذا بايد صرف نشود تا در اين مدت غذا هضم و جذب شده ضمناً احساس گرسنگي مجدد نيز پيدا نشود. با توجه به اينكه چربي ها ديرتر از مواد قندي هضم و جذب مي شود بهتر است قبل از تمرين از مقدار چربي غذا كاسته و به مقدار مواد قندي افزود چون هنگام جذب غذا اگر فعاليت شديد بدني داشته باشيم كه ماهيچه ها هم به مقدار خون زيادي براي سوخت و ساز احتياج دارند در اين حالت اختلالاتي در وضع عمومي بدن به علت نرسيدن خون به وجود خواهد آمد پس بهتر است فعاليت بدني بعد از جذب كامل غذا باشد كه خون به مقدار كافي در دسترس ماهيچه ها باشد.
تغذيه بعد از تمرين ورزشي
احساس خستگي و كوفتگي در پايان تمرين مخصوصاً در مسابقات ورزشي دست مي دهد در اين حالت بدن كاملاً به حالت عادي برنگشته و آمادگي هضم معمولي غذا را ندارد و مدتي طول مي كشد تا پس از فعاليت شديد اشتها به وجود آيد بنابراين بعد از تمرين ورزشي و مسابقات تنها مواد غذايي مناسب نوشيدني به خصوص آب ميوه است.
بهداشتورزشیدرهنرهایرزمی
بهداشتورزشیبهایجادشرایط،محیطوعواملیکهطیآنورزشکارانبدونهیچگونهصدمهایشروعبهورزشکنندودرحینوبعدازورزشاحساسهیچگونهناراحتینداشتهباشندمیگویند. باتوجهبهاحتمالخطرپذیریوامکانآسیبهائیکهدرهنرهایرزمیوبهخصوصسبکهایآزادوجودداردنیازهستتامقولهبهداشتورزشیبانگاهدقیقتریموردبررسیقرارگیرد. بخشیازخطراتیکهدرهنرهایرزمیهنرجویانراتهدیدمیکنندومیبایستاقداماتپیشگیرانهدرخصوصآنهااتخاذشودعبارتنداز:
▪آسیبهایناشیازآسیبدیدگیهایقبلی
▪آسیبهایناشیازعدمآمادگیکافیمرتبطبارشتهورزشیموردنظر
▪آسیبهایناشیازعدمگرمکردنمناسب
▪آسیبهایناشیازسالنناامنورزشی
▪آسیبهایناشیاززمینغیراستانداردتمرینی
▪آسیبهایناشیازتجهیزاتورزشی
▪آسیبهایناشیازمحافظتکنندههایغیراستاندارد
▪آسیبهایناشیازلباسنامناسب
▪آسیبهایناشیازنوع،مدت،شدتوتعدادجلساتتمرین
▪آسیبهایروانی
علاوهبرتماممواردذکرشدهبالامربیانبهعنوانمسئولمستقیمورزشکارانوظایفیدارندکهبرایسلامتیاینقشربایدآنهارارعایتکنند.
۱) تاجائیکهممکناستبایدمراقبتهایپزشکیکافیبرایورزشکارانیکهصدمهمیبینندفراهمشودویاحداقلشمارهتماسبامراکزواورژانسدردسترسباشد.
۲) بههنرجویانآموزشدهدکهبنابهدلائلبهداشتیازوسائلیکدیگراستفادهنکردهوازانجامدادنکارهایغیربهداشتیازجمله (پوشیدنلباس،استفادهازمحافظدهانیالثه،کلاهایمنیو...) دیگرنوآموزانممانعتکند.
۳) نوآموزانراتشویقکندتابعدازکلاسوتمرینورزشیاستحمامکنند.
۴) حتیالمقدوربایدبرایهنرجویانمبتدیویاآنهاکهنمیتواننددربرنامههایعمومیکلاسشرکتکنندبرنامهویژهایپیشبینیکردهوآنهاراتشویقنمایدتادربرنامههایجبرانییاتعدیلشدهشرکتکنند.
●تعریفبهداشتورزشی
بهداشتورزشیبهوجودآوردنشرایطوعواملیراگویندکهدرنتیجهآنورزشکارانبدونهیچگونهصدمهایشروعبهورزشکنندودرحینوبعدازورزشاحساسهیچگونهناراحتینداشتهباشند. تربیتبدنیوبهداشتتقریباًیکیبودهوهردولازموملزومیکدیگرند. بدینمعنیکههردواینهامیخواهندسلامتجسمودرنهایتسلامتروحراتٲمینکنندباتوجهبهاینکهبحثبهداشتدرورزشبسیارپراهمیتاستوهنرهایرزمینیزشاخهایازورزشمیباشدنیازاستتادرموردرعایتبهداشتدرهنرهایرزمیکهدرآنهاانواعبرخوردهادرشکلهاوروشهایمختلفوجودداردنیازهستتادربحثبهداشتورزشیبسیاردقتشودچراکهدرصورتعدمرعایتاینموارد،اینورزشهابسیارخطرناکوآسیبرسانخواهندبود.
فردبرایاینکهبتواندرزمیکارخوبیباشدنیازاستتاحرکاتبدنیتند،سریعوبااصولخاصخودراانجامدهدوبایدبدنیسالموقویوپاهاودستاننیرومندداشتهباشد. داشتنمهارتدرهنرهایرزمیکافینیستبلکهبایدفردخودرابرایکاروتمرینزیادآمادهکندواینکاروتمرینرابایدبابرنامهمرتبوبارعایتاصولبهداشتیبهشرحزیردنبالکند.
▪معاینهپزشکیبایدپیشنیازشرکتدراینرشتهباشد.
▪تهیهلباسمناسبباتئجهبهرشتهرزمیلازماست.
▪قبلازشروعتمرینبایدعضلات،مفاصل،دستگاهگردشخون،قلبوتنفسرابیدارکردهبهحرکتوادارنمودوبدنرابهخوبیگرمکردزیرابسیاریازصدماتبهعلتعدمگرمکردنکافیرخمیدهد.
▪نوعتمرین،مدتتمرین،شدتتمرین،تعدادجلساتتمرین،درهرهفتهبایدمتناسبباسطحآمادگیجسمانیفردتعیینوانجامشود.
▪تمریناتبایدبهنحویانجامشودکهموجبخستگیزیادفردنشود.
▪اساتیدهنرهایرزمیبایداطلاعاتوتحصیلاتکافیازعلومآناتومی،فیزیولوژی،آسیبشناسی،روانشناسیوبهداشتو... داشتهباشنددرنتیجهرابطهروانیوعاطفیبیشتریبینآنانودانشآموزانبرقرارشدهورعایتبرنامههایبهداشتیمؤثرترخواهدبود. بروزحوادثوآسیبهادرورزشهایرزمی،همانندرشتههایورزشیپربرخورددیگرامریاجتنابناپذیراستوورزشکارانهموارهدرمعرضیکسریخطراتبالقوهقراردارندکهدرصورتآگاهیازعلتآسیبونحوهدرماناینصدماتوراههایصحیحپیشگیریازناتوانائیهایبعدیرزمیکارکاستهمیشود.
قبلازهرگونهفعالیت،ورزشکاربایستیباتوجهبهویژگیهایبدنیوفعالیتیکهقصدانجامآنراداردموردمعاینهقرارگیرد. بهعنوانمثالیککاراتهکارحرفهایازروندمتفاوتیبرخورداراست. درمقایسهیککودکورزشکارمیتوانبهتماممشکلاتپزشکیبالقوهویپیبرد. درورزشکاربزرگتربهدلیلقدرتبیشتروافزونترایناحتمالکاهشپیدامیکند. درایندورانهدفمعاینهکنندهفقطبررسیاثراتآسیبدیدگیقبلی،کنترلکیفیاینآسیبها،توانبخشیورزشکاربهمنظورآمادگیبرایفعالیتهایبعدیمیباشد.
موضوع بهداشت ورزش در تربیت بدنی ,
,
:: بازدید از این مطلب : 191
|
امتیاز مطلب : 1
|
تعداد امتیازدهندگان : 1
|
مجموع امتیاز : 1
عضو شوید
عضویت سریع
آمار
وب سایت:
آمار مطالب
آمار بازدید
